Misteria bożonarodzeniowe rozwinęły się w wieku XIII. Ich prahistorię prawdopodobnie stanowi szopka betlejemska św. Franciszka wybudowana w wiosce Greccio koło miasta Rieti w 1223 r. W Polsce ta historia jest jednak krótsza. Widowiska bożonarodzeniowe pojawiły się w naszej tradycji dopiero w XVI wieku. Mają charakter połączenia tradycji religijnej z tradycją humanistyczną i renesansową. Do pierwszej połowy XIX wieku w kościołach bardzo chętnie urządzano jasełka ruchome, które były teatrem lalkowym. Pozostały nam sprzed wieków całe komplety figur, które do tego służyły. Ponieważ te widowiska przyciągały uwagę licznych widzów, budziły wielkie ożywienie – hierarchowie kościelni zaczęli w XIX wieku przeciwstawiać się tego typu przedstawieniom. Uważali, że naruszają one powagę miejsca. Dlatego jasełka ze sfery kościelnej wywędrowały na wieś i do miast. Stały się domeną amatorów, którzy chodzili i odgrywali takie przedstawienia lub też przeszły do sfery widowisk szkolnych.

.